Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği (KTTB) Yönetim Kurulu üyesi Doç. Dr. Hanife Özkayalar, HPV( Human Papilloma Virüs) aşısının ulusal aşı takvimine eklenmesi ve devlet güvencesiyle ücretsiz olarak uygulanması gerektiğini belirtti.
Özkayalar, toplum sağlığının korunması ve HPV’ye (Human Papilloma Virüs) bağlı hastalıkların önlenmesi amacıyla aşılama programlarının yaygınlaştırılması gerektiğini kaydetti.
Konuyla ilgili yazılı açıklama yapan Özkayalar, dünya genelinde 150’ye yakın ülkede ulusal aşılama programı kapsamında ücretsiz HPV aşısı uygulandığını dile getirerek, bu ülkelerin 42 tanesinde de kız ve erkek çocukların cinsiyet ayrımı yapılmaksızın aşılandığını belirtti.
Aşılamanın her hastalık için, en önemli koruyucu sağlık hizmeti olarak tanımlandığını kaydeden Özkayalar, koruyucu hekimlik uygulamalarının etkin ve kapsayıcı bir şekilde düzenli olarak sürdürülmesinin, hem HPV’ye bağlı kanserlerin, hem de diğer sağlık sorunlarının önüne geçmek için kritik bir öneme sahip olduğunu ifade etti.
-“HPV tipleri, düşük riskli ve yüksek riskli olarak iki gruba ayrılır”
Hanife Özkayalar, HPV (Human Papilloma Virüs), cinsel yolla bulaşan, insan deri ve mukozasında enfeksiyonlara neden olan, 200’den fazla farklı tipi bulunan bir virüs olduğunu işaret ederek, HPV tiplerinin düşük riskli ve yüksek riskli olarak iki gruba ayrıldığını kaydetti.
Yüksek riskli HPV tiplerinin yaklaşık 14 adet olduğunu dile getiren Özkayalar, şu ifadeleri kullandı:
“Özellikle HPV 16 ve HPV 18 bunların içerisinde en yüksek riske sahiptir, tekrarlayan ve kalıcı enfeksiyonlarla, onkogenetik değişikliklere yol açarak serviks (rahim ağzı) başta olmak üzere anal, ağız/boğaz, baş, boyun ve penis kanserlerinin gelişiminde önemli bir rol oynar. Düşük Riskli HPV türleri ise genellikle genital siğillere neden olur ve kanser gelişiminde doğrudan bir rolü gösterilmemiştir. En yaygın görülen düşük riskli tipler ise HPV 6 ve HPV 11’dir. HPV’nin serviks kanseri ile olan ilişkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır, bu kanser türü özellikle gelişmekte olan ülkelerin kadınlarında en sık görülen kanserlerden biridir. 2022 yılı istatistiksel verilerine bakıldığında ülkemizde 30-65 yaş arası kadın nüfusu 77,398; serviks kanseri olgu sayısı 15 (6,7/100,000 kişi) iken buna ek olarak in situ lezyona (kanser öncü hastalık) sahip olgu sayısı ise 5’tir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tüm ülkelere, serviks kanserinin erken tanısı için HPV testi ve PAP smear testi ile toplum bazlı taramaların yapılmasını önermektedir. Serviks kanseri, kanserleşme sürecinin öncül aşamalarında veya erken evrede tespit edildiğinde tedavi başarısı çok yüksektir. Verilerimizin yıllar içerisindeki dağılımı incelendiğinde toplum bazlı taramalara önem verildikçe hastalıkların kanser olmadan in situ lezyon aşamasında tespit edilen olgu sayısının arttığı görülmektedir.”
-“ PAP smear ve HPV tarama testleri ve HPV aşılarının, koruyucu sağlık hizmetlerinin temel taşları”
HPV enfeksiyonlarının neden olduğu kanser öncüsü lezyonların önlenmesi, belirlenmesi ve basit yöntemlerle tedavi edilmesinin önemli bir halk sağlığı konusu olduğunu kaydeden Özkayalar, bu noktada PAP smear ve HPV tarama testleri ve HPV aşılarının, koruyucu sağlık hizmetlerinin temel taşlarını oluşturduğunu belirtti.
PAP smear testinin, serviksten dökülen hücrelerin mikroskop altında incelenmesine dayanan bir test olduğunu dile getiren Özakayalar, şu ifadelere yer verdi:
“Örnekleme jinekolog tarafından yapılır ve patolog tarafından değerlendirilerek servikste anormal hücre varlığı araştırılır. Toplum bazlı taramalarda 21 yaş itibariyle PAP smear taramasına başlanmalı, sonucu negatif olduğu takdirde test üç yılda bir tekrarlanmalıdır. Yine toplum bazlı taramalarda 25 yaş ve üzeri kadınlarda, PAP smear testine ek olarak HPV tiplendirmesi yapılması da önerilmektedir. Kotest olarak isimlendirilen bu yöntemde her iki testin sonucu negatif ise, tarama aralığı beş yılda bir olarak belirlenir.”
-“ HPV aşısı, yüksek riskli HPV türlerine karşı primer korunma sağlamak amacıyla geliştirildi”
HPV aşısı, yüksek riskli HPV türlerine karşı primer korunma sağlamak amacıyla geliştirildiğini kaydeden Özkayalar, tedavi edici özelliği bulunmadığını ifade etti.
Özkayalar şöyle devam etti:
“İçerdiği HPV tiplerinin yapabileceği kalıcı enfeksiyonlara engel olmak için dizayn edilmiştir. Aşı canlı virus ya da virus DNA’sı içermediği için hastalık yapamaz. Önemli bir yan etki profili de yoktur. Aşının 2’li, 4’lü ve 9’lu tipleri vardır. İkili aşı en yaygın olarak kanser yapan tiplere yani HPV 16 ve HPV 18’e karşı antigen içerir. Dörtlü aşı bu tiplere ek olarak en sık genital siğil yapan HPV 6 ve HPV11’e karşı antigen içerir, yani hem rahim ağzı kanserine, hem de genital siğillere karşı bağışıklık oluşturmak üzere hazırlanmıştır. Dokuzlu aşıda ise bu dört tipe ek olarak rahim ağzı kanseri açısında yüksek risk içeren 5 HPV tipi daha eklenmiş olup, kapsayıcılığı yüzde 90’a yükselmiştir. Aşıların içerdiği tiplere karşı koruyuculuğu yüzde 100’dür”
-“Hedef dönem 9-15 yaş”
Aşının, esas olarak 9 – 15 yaş çocuklara ve gençlere yani HPV naif, HPV ile karşılaşmamış populasyona yapılmak üzere hem kadın hem erkeklere önerildiğini söyleyen Özkayalar, bu dönemin hedef dönem ve oluşan koruyuculuğun en üst düzeyde olduğunu kaydetti.
Özkayalar, aşılarlar ilgili şu ifadeleri kullandı:
“Aşılama 15 yaşından gün almamış gençlerde iki doz halinde 0 ve 6. aylarda, daha büyük kadın ve erkeklerde ise üç doz halinde 0, 2 ve 6. aylarda yapılır. Aşı koldan ve kas içine uygulanır. Aşı, her yaşta yapılabilir ancak yapıldığı yaş grubuna göre koruyucu etkinliği değişir.”
