KKTC bankacılık sektörünün en önemli fon kaynağı olan mevduatın çok büyük bir kısmının “yabancı para” denilen döviz mevduat hesaplarında tutulduğu görülüyor.
KKTC Merkez Bankası’nın verilerine göre, Kasım 2024 sonu itibarıyla bankalardaki toplam mevduat 241 milyar 887 milyon TL’ye çıktı. Bu miktarın 184 milyar 373 milyonu (yüzde 76.22) döviz hesaplarda, 57 milyar 513 milyonu (yüzde 23.78) ise Türk Lirası hesaplarda tutuluyor.
Ülkedeki finans çevreleri, Haziran 2023’te başlayan faiz artırımıyla birlikte Türk Lirası’nda yükselen mevduat faizlerinin “ağır dolarizasyon” etkisini kırdığını ve son bir buçuk yıl içinde TL mevduatlarda büyük artış olduğuna işaret ediyor.
Verilere göre, 2023 yılının Kasım ayı sonunda Türk Lirası hesaplarda tutulan mevduatın toplam mevduat içindeki payı sadece yüzde 15, döviz mevduatın payı ise yüzde 85’lik oranla rekor seviyedeydi.
Dolarizasyon, bir ülkedeki yerleşiklerin değişim aracı, hesap birimi ve değer biriktirme aracı olarak kendi ulusal paraları yerine yabancı para kullanmalarını anlatıyor.
PARALAR AYLIK HESAPTA
KKTC Merkez Bankası’nın verilerine göre mevduatın, bir yıllık dönemdeki artış oranı yüzde 34,5 düzeyinde hesaplandı. Mevduat hesaplarında en büyük pay ise yüzde 41,3’lük oranla hala “1 ay vadeli” hesaplarda görülüyor.
Kasım 2023’te 75.8 milyar olan “1 ay vadeli” mevduat toplamı, 99.8 milyar TL’ye çıkarak ciddi oranda arttı. Bu veri, vatandaşın parasının çok büyük bölümünü “her an ihtiyaç duyabileceğini düşünerek” bir aylık hesaplarda tuttuğuna ve uzun planlı birikim yapmadığına işaret ediyor.
TASARRUF İLK SIRADA
Sektörün verileri mevduatta en büyük payın 165 milyar 108 milyon TL ile tasarruf mevduatına ait olduğunu gösteriyor. Yüzde 68’lik paya sahip tasarruf mevduatının ardından, 59 milyar 226 milyon TL (yüzde 25) ile ticari mevduat ikinci sırada geliyor.
Verilere göre ayrıca, vatandaşın birikiminin 108,6 milyar liralık kısmı (yüzde 44,89) özel bankalarda, 85.9 milyar liralık kısmı (yüzde 35,52) Türkiye kökenli şube bankalarında, 47,3 milyarlık (yüzde 19,59) kısmı da kamu bankalarında tutuluyor.
