Göç Kimlik ve Hak Çalışmaları Merkezi’nin (CMIRS) Haziran 2024 anket sonuçları, Kıbrıs’ın kuzeyindeki sağlık sisteminin içler acısı durumunu ortaya koydu. Ankete katılan 10 kişiden sadece biri sağlık hizmetlerinden memnun olduğunu belirtti. Özellikle ilaç erişimi, altyapı yetersizlikleri ve acil hizmetlerle ilgili memnuniyetsizlikler dikkat çekiyor.
Konuyla ilgili Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği Yönetim Kurulu Genel Sekreteri Prof. Dr. Ceyhun Dalkan’ın açıklaması şöyle;
Göç Kimlik ve Hak Çalışmaları Merkezi’nin (CMIRS) Haziran 2024 döneminde anketlerinde 10 kişiden ancak biri sağlık hizmetlerinden memnun olarak saptandı. Özellikle ilaç erişimi, alt yapı, acil hizmetlerinden memnuniyetsizlik dikkat çekmekte.
Kıbrıs’ın kuzeyinde sağlık sistemi ciddi yapısal eksikliklerle karşı karşıya. Bu eksikliklerin başında sağlıkta planlamanın olmaması ve nüfusun bilinmemesi gelmektedir. Sağlıkta planlamanın yokluğu, özellikle acil servislerde büyük sorunlara yol açmakta, geç operasyon tarihi verilmesine neden olmakta ve halkın sağlığını, sağlığa erişimini ciddi biçimde tehdit etmektedir. Ayrıca, sağlığa bütçeden ayrılan payın yetersizliği, bu sorunları daha da derinleştirmektedir.
Sağlıkta Kapasite Planı Neden Önemli?
Sağlıkta kapasite planı, sağlık hizmetlerinin etkin, verimli ve yeterli sunulabilmesi için hayati önem taşımaktadır. Bu planlama, mevcut ve gelecekteki sağlık ihtiyaçlarını belirleyerek kaynakların (personel, ekipman, ilaç, yatak kapasitesi vb.) optimal şekilde kullanılmasını sağlar. Kıbrıs’ın kuzeyinde bu tür bir planlamanın olmayışı, sağlık sisteminin sürekli kriz durumunda olmasına neden olmaktadır. Sağlıktaki sorunların 1 röntgen 1 tomografi cihazı alımı ile çözülemeyeceği açıktır. Hastane alt yapıları ve konaklama kalitesi artırılmalıdır.
Acil Servislerdeki Durum Vahim
Acil servisler, planlama, organizasyon ve yeterli personel olmaması nedeni ile ciddi yetersizliklerle boğuşmaktadır. Acil servislerdeki yatak sayısı, tıbbi ekipman ve personel eksikliği, hastaların zamanında ve uygun bakım alamamasına yol açmakta, sağlık çalışanlarını çok zor durumda bırakmaktadır. Bu durum, acil müdahale gerektiren hastaların yaşamlarını riske atarken, aynı zamanda sağlık personelinin de aşırı çalışmasına ve tükenmesine neden olmaktadır.
Halkın Güveni Sarsılıyor
Acil servislerdeki bu yetersizlikler ve bütçe eksiklikleri, halkın kamusal sağlığa olan güvenini zedelemektedir. Sağlıkta kapasite planlaması ve yeterli bütçe ayrılması, bu tür krizlerin önüne geçmek ve halkın sağlık sistemine olan güvenini yeniden inşa etmek için kaçınılmazdır.
Neler yapmalıyız?
1. Kapsamlı Bir Sağlıkta Kapasite Planı Geliştirilmeli: Nüfusu bilinen Kıbrıs’ın kuzeyinde, mevcut ve gelecekteki sağlık ihtiyaçlarını analiz eden ve bu ihtiyaçlara uygun kaynak tahsisini sağlayan bir kapasite planı geliştirmelidir. Geleceğe bugünden hazırlanmalıyız.
2. Acil Servislerin İyileştirilmesi: Acil servislerdeki yatak sayısı, tıbbi ekipman ve personel ihtiyacı acil olarak karşılanmalı, organizasyon sorunu çözülmeli, poliklinik hizmetleri kapasitesi artırılmalı, böylece acil sağlık hizmetlerinin etkinliği ve erişebilirlik artacaktır.
3. Sağlık Bütçesinin Artırılması: Sağlığa ayrılan bütçe artırılmalı, bu kaynakların etkin kullanımı sağlanarak uzun vadeli sürdürülebilirlik hedeflenmelidir. Özellikle ilaç eksiklikleri bütçe ve planlama sorunlarından olduğu açıktır.
4. Sağlık Personelinin Eğitimi ve Desteklenmesi: Sağlık çalışanları eğitim ve destek programları ile güçlendirilmeli, onların motivasyonunu artırarak hizmet kalitesi ve hasta memnuniyeti yükselecektir. Sağlık çalışanları arasındaki çalışma koşulları, maaş, emeklilik vb ciddi farklılıklar ivedi giderilmelidir.
Kıbrıs’ın kuzeyinde, nüfusun bilinmemesi, sağlıkta kapasite planlamasının olmaması ve bütçeden ayrılan payın yetersizliği, çalışanlar arasındaki özlük haklardaki ciddi uçurumlar sağlıkta ciddi sorunlara yol açmakta ve halkın sağlığını riske atmaktadır. Bu sorunların çözümü için kapsamlı bir kapasite planlaması ve yeterli bütçe tahsisi şarttır. Planlanmış sağlık politikaları sık değişen iktidarlara bağlı kalmadan devlet politikası halini almalı ve insan kaynaklarımıza uygun yeni ve yerli bir sağlık sistemi için kısa, orta ve uzun vadeli devlet sağlık politikaları oluşturulmalıdır.
Acil ve etkili önlemler alınmadığı takdirde, sağlık sistemindeki bu aksaklıklar halkın yaşam kalitesini düşürmeye devam edecek, sağlık krizleri derinleşecektir. Sağlık Bakanlığı, halkının sağlığını korumak ve sağlık sistemine olan güveni ve memnuniyeti yeniden inşa etmek, çalışan memnuniyetini artırmak için paydaşlarla birlikte hareket ederek derhal harekete geçmelidir.
